ЯҢАЛЫКЛАР

16 ноябрьдә Халыкара толерантлык көне билгеләп үтелә. Бу бәйрәм ЮНЕСКО тарафыннан 1995 елда әлеге оешманың 50 еллык юбилее һәм ЮНЕСКО әгъза-дәүләтләре тарафыннан толерантлык принциплары Декларациясен кабул итү уңаеннан игълан ителгән.Бу көнне Иштуган мәдәният йорты һәм китапханәсе белгечләре балалар өчен «Без барыбыз да төрле, әмма без тигез» дип аталган толерантлык  сәгате үткәрделәр. Әлеге чараның төп бурычы-балаларны «толерантлык» төшенчәсе белән таныштыру, толерант шәхеснең төп үзенчәлекләрен ачыклау, толерантлык тәртибе турында дөрес күзаллау формалаштыру: бер-берсенә, төрле халыкларның гореф-гадәтләренә, традицияләренә һәм мәдәниятенә, интернационализмга, аралашу һәм үзара аңлашуның коммуникатив культурасына, сыйныфташларының үзара толерантлы мөнәсәбәтенә хөрмәт күрсәтү. Уен формасында балалар толерант шәхеснең төп үзенчәлекләрен билгелиләр, дусларында уртак характер үзенчәлекләрен һәм аермаларын ачыкладылар.Балалар толерантлыкны ничек аңлаулары, аны кемгә күрсәтергә кирәклеге турында сорауларга җавап бирделәр. Өлкәннәр, мөмкинлекләре чикле кешеләр, башка милләт вәкилләре белән мөнәсәбәтләр турында аерым сөйләштеләр.

Бөтендөнья изгелек  көне уңаеннан ,14 ноябрь көнне Иштуган авыл мәдәният йорты һәм китапханә белгечләре  балалар белән «Яхшы эшләр көне” акциясендә катнаштылар . Истәлекле урынны төзекләндерү-ул безнең эшләребезнең шундый аз өлеше, алар ярдәмендә без киләчәктә тыныч күк йөзе хакына үз тормышларын калдырган һәркемгә рәхмәт белдерәбез. Һәм безнең төп бурыч-бу истәлекне мөмкин кадәр озаграк күтәреп бару, безгә тынычлык һәм ирек бүләк иткән кешеләрне искә алу. Кирәкле инвентарь белән коралланып, балалар бик теләп обелиск  территориясен тәртипкә китерделәр. Барысы да күтәренке рух белән эшләделәр. Арысак та, яхшы кәеф белән эшне тәмамладык. Үз хезмәтеңнең нәтиҗәсен күрү күңелле булды, һәркем бу эшкә үз җылысыннан бер өлешен кертте, һәлак булган сугышчылар һәйкәле янындагы чиста территория тирә-юньдәгеләрнең күзләрен сөендерә, һәркайда чиста һәм матур. Өмә бик җанлы һәм актив узды, барысы да күтәренке кәеф белән үтте.

11 ноябрьдә Иштуган мәдәният йорты һәм китапханә белгечләре "Энергетик эчемлекләр: зыяны яки файдасы?» темасына әңгәмә уздырдылар.Алып баручылар сөйләвенчә, энергетик  эчемлекләр куллану җәмгыятьтә тәмәке тарту һәм алкоголь куллану кебек үк проблема булып тора. Мондый эчемлекләрне куллану кешенең сәламәтлегенә һәм җәмгыятьтәге дәрәҗәсенә зыян гына китерә. Күпләр, энергетик кулланганда, эчемлекнең составларында яшеренгән куркыныч турында уйламыйлар. Энергетиклар составына кергән матдәләр химик яктан куркыныч кына түгел, ә шәхес үсешен дә тоткарлый. Балалар кеше органнарына, бигрәк тә яшүсмергә ничек тәэсир итүләрен белделәр. Бу эчемлекләренең составындагы барлык химик матдәләр организмга начар тәэсир итә: теш эмален, сөякләрне, йөрәкне җимерә, ашказаны-эчәк һәм нерв системасына начар тәэсир итә, бу энергетикларның уңай сыйфатларга караганда күбрәк тискәре сыйфатларга ия. Мәктәп укучылары энергия һәм алкогольле эчемлекләрнең зыяны турында «Чижик-пыжик» документаль фильмыннан өзек карадылар. Фикер алышу вакытында балалар сорауларга җавап бирделәр: "Сез ничек уйлыйсыз,  ни өчен  энергетик эчемлекләр кулланалар?, бу эчемлекне кулланганнан соң балалар организмы өчен нинди нәтиҗәләр булырга мөмкин? һәм башкалар. Балалар " Кеше сәламәтлеге-безнең һәрберебезнең тормышының төп кыйммәте һәм аны сакларга кирәк»дигән нәтиҗәгә килделәр.

10 ноябрьдә Иштуган мәдәният йорты һәм китапханәсе белгечләре «Интернетсыз» өстәл уеннары көнен үткәрделәр.  Өстәл уеннары-эрудицияне үстерү, тел байлыгын тулыландыру, логик уйлауны яхшырту, шулай ук күңелле ял итү өчен яхшы ысул. Ләкин иң мөһиме, өстәл уеннары тере аралашу. Мондый уеннарның һәрберсе кызыклы вакыт, дәрт, якты эмоцияләр бирә. Өстәл уеннары игътибарлылыкны үстерә һәм күңел ача, логик фикер йөртергә мәҗбүр итә, тырышлыкка өйрәтә. Белгечләр өстәл уеннары тарихы турында әңгәмә үткәрделәр. Балалар лото, шашка, шахмат, домино уйнарга бик шат булдылар. Дуслар белән күңелле һәм яхшы вакыт үткәрү - менә «интернетсыз» чараның нәтиҗәсе-телефоннар ял итте. Бу үзара аралашу, вакытны файдалы үткәрү өчен яхшы ысул. Балаларда өстәл уеннары белән кызыксыну сакланыр дип өметләнәсебез килә, һәм алар еш кына буш вакытларын шулай үткәрәчәкләр.

Олылар да, балалар да сәламәт, матур, көчле булырга тели. Моның өчен нәрсә эшләргә кирәк? Сәламәт яшәү кагыйдәләрен белергә һәм үтәргә. Бу сәламәт яшәү рәвеше-сәламәтлекне ныгытуга юнәлдерелгән чаралар. 9 ноябрьдә Иштуган мәдәният йорты һәм китапханә белгечләре балалар белән «Сәламәт яшәү рәвеше»дигән әңгәмә үткәрделәр.Алып баручы белән бергә балалар картада булмаган, әмма ансыз яшәү бик авыр булган ил буйлап сәяхәткә киттеләр. Сәяхәт барышында төрле станцияләрдә булдылар:Чисталык,Тәртип һәм хәтта Сәләмәтлек кафесында. Балалар авырмас өчен, нык һәм сәламәт булып үсәр өчен, үз сәламәтлекләрен ничек кайгыртырга кирәклеген белделәр. Алар табышмаклар, кроссворд чиштеләр, "Файдалы һәм файдасыз продуктлар"уенын  уйнадылар, көндәлек режим төзеделәр. Катнашучылар "Сәламәт яшәү рәвеше" төшенчәсе дөрес туклануны, физик күнегүләр белән шөгыльләнүне, дөрес көн режимын саклауны үз эченә ала икәнен аңладылар.  "Физкультура" станциясендә балалар "Буги-вуги" га күңелле зарядка ясадылар .Очрашу ахырында балалар һәрвакыт сәламәт булырга һәм беркайчан да авырмаска тырышачакларын вәгъдә иттеләр.

3 ноябрьдә «Казан-ЭКСПО» Халыкара күргәзмәләр үзәгендә Халыклар бердәмлеге көне кысаларында   Милли мәдәниятләр һәм традицияләр елын ябу тантанасы булды. Кунаклар барлык халык бәйрәмнәрендә һәм декоратив-кулланма сәнгать осталарының зур күргәзмәсендә була алдылар. Кунакларны декоратив-кулланма сәнгать осталарыннан мастер-класслар һәм «Россия халыкларының милли бәйрәмнәре»IX бөтенроссия фотоконкурсы җиңүчеләренең эшләре күргәзмәсе көтте. Иштуган мәдәният йорты мөдире әлеге чарада һәм «Зур этнографик диктант 2023»VIII Бөтенроссия мәгърифәтчелек акциясендә катнашты.

Россиянең Хәрби дан көне -Халыклар бердәмлеге көне безнең илдә 2005 елдан башлап ел саен 4 ноябрьдә билгеләп үтелә. Бу бәйрәм Россия тарихында мөһим вакыйга хөрмәтенә билгеләнгән-1612 елда Мәскәүне поляк интервентларыннан азат итү, һәм Казан Алла Анасы иконасы көненә багышланган.Бу көнгә Иштуган мәдәният йорты һәм китапханәсе белгечләре «Бергәләп без җиңелә алмыйбыз»дигән тарих сәгате үткәрделәр. Алып баручылар балаларны бәйрәмнең барлыкка килү тарихы белән таныштырдылар, ата-бабаларыбызның Ватан бәйсезлеге хакына батырлыклары, бәйрәм итү традицияләре, Россия өчен Халыклар бердәмлеге көненең әһәмияте турында сөйләделәр.Очрашу барышында балалар шуны аңладылар: Россия тарихы безне бер-бер артлы, берүзең генә бергә эшли алганны эшләмәскә өйрәтә. Кешеләрне һәм халыкларны дуслык берләштерә. Һәркем Россиянең бердәм булганда көчле булуын истә калдырды. Шуңа күрә безнең илдә шундый мөһим бәйрәм-Халыклар бердәмлеге көне бар.Балаларга Халыклар бердәмлеге көне турында сөйләделәр «Халыклар бердәмлеге көне тарихының 24 факты һәм 4 ноябрьдә Халыклар бердәмлеге көненә бәйрәм тарихы!». Чара яхшы атмосферада уңай үтте.

3 ноябрьдә Иштуган мәдәният йорты һәм китапханә белгечләре И.С. Тургеневның тууына 205 ел тулуга багышланган «Тургенев –барлык вакытка да язучы» тематик сәгать үткәрәләр. Чара башында китапханәче язучы Тургеневның чын пейзаж остасы һәм чын табигать рәссамы булуы турында сөйләде, гәрчә ул аны щетка белән түгел, ә сүзләр белән тасвирласа да. Чарада катнашучылар Иван Сергеевичның тормышы һәм иҗаты, язучы тормышыннан кызыклы һәм аз билгеле фактлар белән таныштылар. Шагыйрьнең китапларына күзәтү ясадык. Мондый чараларны үткәрү үсеп килүче буынны классикларның әсәрләрен, аерым алганда Иван Сергеевич Тургенев әсәрләрен укырга җәлеп итүгә ярдәм итә.

Әкиятләр иле-дөньядагы иң гаҗәп һәм иң матуры. Монда гына болытлар астында тиз генә очып йөрүче келәм-самолетны күрергә яки урманда кеше тавышы белән сөйләшүче соры бүре белән очрашырга, яки очраклы рәвештә Убырлы карчыгының Иске өенә тап булырга мөмкин. «Мәктәп укучылары өчен мәдәният» проекты кысаларында Иштуган мәдәният йортында китапханә белән берлектә балалар белән«Әкият иленә»әдәби сәяхәт ясадылар. Балалар әдәби һәм халык әкиятләре иле буйлап әкият сәяхәтенә киттеләр. Чарада катнашучылар яраткан әкиятләрен искә төшерделәр, күңелле конкурсларда катнаштылар: «Әкиятне уйла», «Әкият геройларын аларның портреты буенча таныйбыз», «Әкиятне иллюстрация буенча уйла». Ә «Минем яраткан әкият героем» рәсем конкурсында яраткан әкият геройларын ясарга тырыштылар. Кино әкиятләр карадык. Очрашу кызыклы, күңелле булды. Чарада катнашучыларның барысы да биремнәрне үтәгәндә көч, җитезлек һәм зирәклек күрсәттеләр. Әкияткә сәяхәт тәмамланды, әмма әкият һәрвакыт укучы белән кала, бары тик китапханәдән китап алып, аны ачып укырга кирәк.

Монисто-удмурт хатын-кызларының традицион күкрәк бизәге. Монисто берничә рәт җепләрдән торган муенсадан тора, аларга тәңкәләр, муенсалар һәм башка бизәнү әйберләре тегелгән.31 октябрьдә Иштуган мәдәният йорты һәм китапханәсе белгечләре «Монисто үз кулларым белән» мониста ясау буенча мастер-классны дәвам иттеләр. Китапханәче Кириллова Г.Н. монистоның барлыкка килү тарихы турында сөйләде һәм аның төрләре белән таныштырды. Биҙәлеш өчен нигезне ничек ясарга кирәклеген аңлаттылар, тәңкәләрдән дөрес композиция урнаштырырга һәм аларны әйбергә тегәргә өйрәттеләр.Үз кулларың белән тәңкәләрдән кыңгыраулы муенса ясау бөтенләй авыр түгел, иң мөһиме-сабырлык, игътибарлылык һәм тырышлык.